Với luận điệu: "Phải dạy cho Việt Nam một bài học”, rạng sáng 17/2/1979, Trung Quốc bất ngờ đưa hơn nửa triệu quân cùng hàng nghìn xe tăng, xe cơ giới tràn qua biên giới Việt Nam, đồng loạt tấn công 6 tỉnh phía Bắc từ Pa Nậm Cúm (Lai Châu) đến Pò Hèn (Quảng Ninh) trên chiều dài 1.200 km biên giới.
Cuộc chiến biên giới phía Bắc nổ ra giữa lúc các quân đoàn chủ lực của Việt Nam đang chiến đấu với quân Khmer Đỏ ở Campuchia. Dọc tuyến biên giới chỉ có lực lượng của các quân khu, bộ đội địa phương và dân quân du kích. Tổng lực lượng phòng thủ của Việt Nam tại các tỉnh biên giới phía Bắc khoảng 50.000 quân. Trong khi Trung Quốc ước tính 600.000 với 9 quân đoàn chủ lực và 32 sư đoàn bộ binh độc lập, 6 trung đoàn xe tăng, 4 sư đoàn, trung đoàn pháo binh, phòng không cùng hàng trăm pháo hạng nặng, hàng nghìn súng cối và dàn hỏa tiễn. Có nơi, quân Trung Quốc thọc sâu vào đất liền đến hơn 40 km.
Trước tình thế cấp bách đó, ngày 4/3/1979, Ban chấp hành Trung ương Đảng ra lời kêu gọi đồng bào và chiến sĩ cả nước nhất tề đứng lên bảo vệ Tổ quốc. Ngày 5/3/1979, Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng đã ra lệnh tổng động viên toàn quân, toàn dân kháng chiến "Toàn thể già, trẻ, gái, trai đứng lên nhất tề bảo vệ tổ quốc”.
Sau khi Đảng-Nhà nước phát lệnh tổng động viên chống quân Trung Quốc xâm lược (5/3/1979), Bộ Quốc phòng Việt Nam cũng quyết định điều động các sư đoàn bộ binh của các quân khu từ tuyến sau lên mặt trận phía Bắc, quân dân 6 tỉnh biên giới chủ động tổ chức lực lượng chiến đấu tại chỗ, cầm chân và đẩy lùi từng đợt tiến công của quân Trung Quốc trong khi chờ quân chủ lực lên ứng chiến. Cùng thời điểm, một cuộc chuyển quân thần tốc lên biên giới phía Bắc của 3 quân đoàn chủ lực Việt Nam diễn ra bằng đường biển, đường bộ, đường hàng không. Liên Xô tương trợ cho Việt Nam bằng cách lập cầu hàng không lớn cơ động các đơn vị tại mặt trận Campuchia ra thẳng miền Bắc.
Trước nguy cơ có thể bị tiêu diệt toàn bộ, cùng ngày 5/3/1979, Trung Quốc cũng tuyên bố "hoàn thành mục tiêu chiến tranh" và rút quân. Các nhà quan sát lúc đó cho rằng rút lui là hành động rất khó, có thể gây cho Trung Quốc nhiều tổn thất nếu bị quân tinh nhuệ Việt Nam phản công. Ngày 7/3, thể hiện thiện chí hòa bình, Việt Nam tuyên bố cho phép Trung Quốc rút quân. Ngày 18/3/1979, Trung Quốc hoàn thành việc rút quân.
Cuộc chiến tranh 30 ngày ở biên giới phía Bắc (1979) mãi mãi không bao giờ bị lãng quyên, để lại cho Đảng và dân tộc ta nhiều bài học kinh nghiệm quí báu trong công cuộc đấu tranh bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc ngày nay, đặc biệt là việc thực hiện cái gọi là “16 chữ vàng” hay cái gì đi nữa cũng sẽ chỉ là “ứng vạn biến”. Còn cái “dĩ bất biến” luôn phải là độc lập, chủ quyền của Tổ quốc, không được mơ hồ lấy cái “ứng vạn biến” để thay “dĩ bất biến”.