Ngày 29/11/2015 Trường Đại học Tây Bắc phối hợp với Đề án Ngoại ngữ Quốc gia 2020 (ĐANNQG 2020) tổ chức Hội thảo Quốc gia “Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy - học tiếng Anh ở các cấp học phổ thông khu vực Tây Bắc đảm bảo chuẩn đầu ra”. Hội thảo đã quy tụ được một số nhà khoa học, đại diện các Sở Giáo dục và Đào tạo, các nhà quản lý chuyên môn, giảng viên các trường CĐ-ĐH cùng nhiều đại biểu là giáo viên tiếng Anh đến từ các trường phổ thông trong khu vực. Ban Giám hiệu, trưởng, phó các Phòng, Ban, Khoa Nhà trường cùng toàn thể cán bộ, giảng viên Khoa ngoại ngữ cũng đã đến tham dự.
NGƯT.TS. Nguyễn Văn Bao, Hiệu trưởng Nhà trường, khai mạc Hội thảo
Phiên toàn thể của Hội thảo diễn ra vào buổi sáng tại Hội trường A2, 03 phiên song song diễn ra vào buổi chiều, được chia thành các nhóm nội dung khác nhau. Ở phiên toàn thể, sau khi thưởng thức các tiết mục văn nghệ mang đậm bản sắc núi rừng Tây Bắc, lắng nghe diễn văn chào mừng của NGƯT.TS Nguyễn Văn Bao – Hiệu Trưởng Nhà trường, Hội thảo đến với phát biểu đề dẫn của ông Phí Đức Nam – Đại diện Ban Quản lý ĐANNQG2020. Trong phát biểu của mình, Ông Nam nhấn mạnh: Những hoạt động của ĐANNQG2020 không phải là gánh nặng cho giáo viên ngoại ngữ mà chính là cơ hội tốt để giáo viên nâng cao năng lực, phát triển bản thân nhằm đáp ứng được yêu cầu dạy và học ngoại ngữ trong thời kì hội nhập sâu rộng. Tiếp sau đó, ThS. Nguyễn Thị Thu Thủy - Phó Trưởng khoa Ngoại ngữ - Trường Đại học Tây Bắc thay mặt nhóm khảo sát trình bày báo cáo về “Thực trạng dạy - học Tiếng Anh ở các cấp học Phổ thông khu vực Tây Bắc đảm bảo chuẩn đầu ra”. Báo cáo cho thấy có nhiều sự chuyển biến tích cực từ năng lực giáo viên, phương pháp giảng dạy đến kiểm tra đánh giá ở tất cả các cấp học phổ thông tại 4 tỉnh được khảo sát: Hòa Bình, Điện Biên, Lai Châu và Sơn La. Tuy vậy, tính trung bình 4 tỉnh, chỉ có 30,2 % giáo viên tiểu học, 35% giáo viên trung học cơ sở và 25% giáo viên trung học phổ thông đạt chuẩn về năng lực ngoại ngữ theo yêu cầu của Đề án. Tất cả các trường phổ thông được khảo sát đều chưa thực hiện chuẩn đầu ra đối với từng cấp học, một số trường đã có phổ biến, định hướng nhưng chưa kiểm tra, giám sát. Cũng theo báo cáo của nhóm nghiên cứu, chỉ có 3,1 % học sinh cấp học trung học phổ thông tự tin cho rằng mình có thể đạt chuẩn đầu ra B1. Gần 95% giáo viên ở cấp tiểu học và trung học cơ sở cho rằng học sinh cần học thêm, tự học, luyện thi mới có thể đạt chuẩn đầu ra A1, A2 theo yêu cầu.
Phiên toàn thể của Hội thảo
Tiếp sau đó, Hội thảo lắng nghe 3 bản tham luận của ThS. Phạm Thị Thuận - chuyên viên Sở Giáo dục và Đào tạo Sơn La, GS.TS Hoàng Văn Vân và PGS.TS Nguyễn Lân Trung. Trong bản tham luận của mình, ThS. Thuận đã nêu bật những tác động tích cực của ĐANNQG2020 đến chất lượng dạy và học ngoại ngữ của tỉnh Sơn La, sự chuyển biến tích cực nhất nằm ở nhận thức của các nhà quản lý, thầy cô giáo và toàn xã hội. Tuy vậy, đảm bảo chuẩn đầu ra ở từng cấp học ở Sơn La nói riêng, các tỉnh trong khu vực Tây Bắc nói chung còn gặp rất nhiều thách thức, do đó cần có lộ trình cụ thể cho từng giai đoạn cũng như các biện pháp thực hiện hiệu quả và đồng bộ. PGS.TS Nguyễn Lân Trung đã có tham luận về “Xây dựng cộng đồng học ngoại ngữ, những vấn đề thực tiễn”, theo đó tính thực tế, tính hứng thú và tính bền vững là những đặc tính cơ bản cần được xem xét một cách toàn diện khi thực hiện mô hình này. Việc thực hiện thành công các mô hình cộng đồng học ngoại ngữ, cùng với chương trình chính khóa trong các nhà trường sẽ tạo ra những tác động sâu rộng, hình thành xã hội học tập. Tối ưu hóa các nguồn lực tại chỗ chính là một trong các yếu tố then chốt đảm bảo sự thành công lâu dài cho chương trình. GS.TS Hoàng Văn Vân tham luận về đổi mới chương trình và sách giáo khoa tiếng Anh ở trường phổ thông Việt Nam. Là tổng chủ biên bộ sách giáo khoa tiếng Anh mới cho học sinh phổ thông từ lớp 3 đến lớp 12, Giáo sư khẳng định việc đổi mới sách giáo khoa hướng đến nâng cao năng lực sử dụng ngôn ngữ cho người học là một giải pháp hiệu quả và cấp thiết nhằm giúp học sinh đạt được chuẩn đầu ra theo yêu cầu của ĐANNQG2020. Việc hoàn thiện bộ sách giáo khoa Tiếng Anh hệ 10 năm vào tháng 4/2016 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng, mang tính chiến lược của giáo dục ngoại ngữ nước nhà. Chương trình và SGK phổ thông mới được thiết kế, xây dựng và thẩm định có sự tham gia của các chuyên gia nước ngoài thuộc 2 nhà xuất bản nổi tiếng (MacMillan và Pearson Education), được xem là thành quả, là kết tinh trí tuệ của nhiều nhà khoa học, các nhà viết sách, nhà xuất bản hàng đầu trong và ngoài nước. Bộ sách giáo khoa này sẽ tạo điều kiện cho học sinh Việt Nam được học ngoại ngữ theo hệ thống kiến thức, kĩ năng được sắp xếp khoa học và hướng đến mục tiêu nâng cao năng lực sử dụng ngôn ngữ, đáp ứng chuẩn đầu ra theo mục tiêu của ĐANNQG2020.
Tám giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy và học ngoại ngữ mà Đề án 2020 đã, đang và sẽ thực hiện được PGS.TS Nguyễn Lân Trung chia sẻ bao gồm: (1) đào tạo, nâng cao trình độ đội ngũ giáo viên, khuyến khích việc tự học, tự bồi dưỡng; (2) đổi mới nội dung, chương trình, sách giáo khoa; (3) đổi mới phương pháp giảng dạy, chuyển từ truyền đạt kiến thức chuyển sang đánh giá năng lực; (4) đổi mới kiểm tra đánh giá, nâng cao năng lực khảo thí; (5) phát huy tính sáng tạo của giáo viên trong quá trình giảng dạy; (6) ứng dụng CNTT và trang thiết bị hiện đại vào quá trình giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng dạy và học tiếng Anh; (7) đổi mới, phát triển nguồn học liệu, cách dạy, cách học, hướng dẫn cho HS cách khai thác các nguồn học liệu một cách triệt để; và (8) xây dựng cộng đồng học ngoại ngữ. PGS cũng chia sẻ một số bài học kinh nghiệm trong việc xây dựng và triển khai mô hình tiếng Anh cộng đồng nhằm lan tỏa việc học tiếng Anh tới các cộng đồng dân cư. Trong đó, việc tối ưu hóa nguồn lực tại chỗ được PGS đặc biệt nhấn mạnh bởi với những điều kiện đặc trưng khác nhau, nguồn lực ở các địa phương khác nhau, việc tham gia vào cuộc của tất cả các nguồn lực sẵn có là giải pháp tối ưu giúp duy trì bền vững mô hình.
PGS.TS. Nguyễn Lân Trung (Đại học Ngoại ngữ, ĐHQG Hà Nội) trình bày tại Hội thảo
Vào buổi chiều, Hội thảo chia ra làm 3 phiên song song, thảo luận về phương pháp giảng dạy, ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy ngoại ngữ và workshop dành riêng cho giáo viên tiểu học. Các phiên song song đã diễn ra hết sức sôi nổi với rất nhiều câu hỏi, chia sẻ từ báo cáo viên và các thầy cô tham dự. Đó là sử dụng các trò chơi vào việc dạy tiếng Anh, cách ứng dụng công nghệ trong quá trình kiểm tra đánh giá nhằm nâng cao hiệu quả của việc dạy và học, cách sử dụng task-based learning (dạy học giao nhiệm vụ) để dạy ngữ pháp thú vị, dễ hiểu hơn, là thảo luận về việc sử dụng các website, các phần mềm hữu hiệu trong giảng dạy và kiểm tra, đánh giá. Các thầy cô dạy tiếng Anh cấp tiểu học đã có một buổi workshop đáng nhớ với các hoạt động thú vị của báo cáo viên David Cupchak – chuyên gia Anh ngữ của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ và báo cáo viên Nguyễn Hạnh Đào - Trường ĐH Bách khoa Hà Nội, nhằm xây dựng bài giảng phù hợp, cân đối, tăng cường cơ hội cho học sinh sản sinh ngôn ngữ trong quá trình học.
GS.TS. Hoàng Văn Vân tại một phiên song song
Ngoài việc cung cấp một bức tranh toàn cảnh về thực trạng dạy và học tiếng Anh tại khu vực Tây Bắc, Hội thảo đã kết nối được các chuyên gia, giảng viên, giáo viên trong lĩnh vực giảng dạy tiếng Anh thuộc các cấp phổ thông trong khu vực. Hội thảo còn là diễn đàn chuyên môn hết sức ý nghĩa cho các chuyên gia, giảng viên, giáo viên giảng dạy tiếng Anh trao dổi kinh nghiệm chuyên môn và phát triển ý tưởng nghiên cứu về đổi mới phương pháp giảng dạy tiếng Anh. Từ diễn đàn này, Hội thảo đã góp phần tích cực thực hiện mục tiêu Đề án NNQG 2020 theo hướng đáp ứng các yêu cầu về chuẩn đầu ra ở các cấp học.