Từ khi chuyển sang nền kinh tế thị trường có sự định hướng và quản lý của Nhà nước, bên cạnh những mặt tích cực, đã xuất hiện những cách sống và lối sống xa lạ, trái với các chuẩn mực của xã hội và thuần phong mỹ tục của dân tộc. Một bộ phận trong các tầng lớp, các thành phần xã hội khi mưu cầu lợi ích cá nhân đã chà đạp lên nhưng khuôn mẫu, những giá trị đạo đức đích thực. Nạn tham nhũng, buôn lậu, làm giàu bất chính và các tệ nạn xã hội khác đang phát triển tràn lan. Một bộ phận trong lớp trẻ hiện nay có tâm lý sống thực dụng, buông thả, quay lưng lại với văn hóa, đạo đức truyền thống... Trong bối cảnh đó, việc bảo vệ các giá trị đạo đức truyền thống là vấn đề cần phải nhìn nhận nghiêm túc và có sự quan tâm đặc biệt cùng với quá trình xây dựng và phát triển kinh tế thị trường ở nước ta.
Thực tiễn chứng tỏ rằng, tương lai của mỗi dân tộc phụ thuộc một phần rất lớn vào thế hệ trẻ nói chung, sinh viên nói riêng. Sinh viên Đại học Tây Bắc là lực lượng trẻ, với gần 10.000 sinh viên, một lực lượng, thích ứng nhanh với những biến đổi của thời đại, đặc biệt là những điều được cho là đến từ “Thế giới văn minh”. Cũng chính vì thế mà nhiều khi các em chưa ý thức hết được giá trị của việc giữ gìn và phát huy những giá trị truyền thống trong bản sắc văn hóa của dân tộc. Trong một bộ phận lớn sinh viên đã nảy sinh xu hướng quan tâm nhiều đến lợi ích kinh tế của cá nhân, điều đó được biểu hiện trong việc chọn ngành nghề để làm giàu hoặc có quyền lực. Khi tốt nghiệp ra trường, phần lớn trong số họ không muốn làm việc ở các cơ quan của tổ chức Đảng, đoàn thể, giáo dục... "Thập nạn" trong sinh viên hiện nay, như tiêu cực trong thi cử, cờ bạc, quan hệ tình dục phóng túng, mê tín dị đoan, uống rượu say, nghiện hút, cắm quán, trộm cướp, ham mê văn hoá phẩm đồi truỵ, vô kỷ luật, mất trật tự vệ sinh, đua đòi, chạy theo lối sống thực dụng cho thấy, thực trạng đạo đức sinh viên đang đặt ra nhiều vấn đề cần phải nghiên cứu, giải quyết.
Liệu chúng ta có thể giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa khi thanh niên bị phai nhạt lý tưởng, thiếu ý thức giữ gìn những giá trị truyền thống dân tộc? Làm như thế nào để chúng ta "hội nhập" mà không bị "hòa tan", phát triển mà không bị "mất gốc", trọng truyền thống mà không bảo thủ, tất cả những điều đó đã và đang yêu cầu thanh niên Việt Nam nói chung - sinh viên Đại học Tây Bắc nói riêng nâng cao hơn nữa bản lĩnh của mình, đứng vững trước mọi thử thách khắc nghiệt của cuộc sống hiện đại dựa vào việc phát huy những giá trị đạo đức tryền thống của dân tộc. Do đó, để góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức truyền thống cho sinh viên Trường đại học Tây Bắc, chúng tôi xin đưa ra một số giải pháp sau:
Một là, giáo dục đạo đức thông qua công tác giáo dục tư tưởng chính trị
Đây là nhiệm vụ hàng đầu trong Nhà trường. Quá trình hội nhập và phát triển kinh tế xã hội hiên nay đang tạo ra cho chúng ta những thời cơ đáng kể. Song mặt trái của cơ chể thị trường cũng đang tác động đến văn hóa, lối sống, hành vi đạo đức của nhiều tầng lớp xã hội, đặc biệt là học sinh, sinh viên đã khiến cho đạo đức truyền thống tốt đẹp của dân tộc có nguy cơ bị xâm hại nghiêm trọng.
Tăng cường công tác giáo dục tư tưởng trong hoàn cảnh thế giới nhiều biến động về chính trị, về các thảm hoạ thiên nhiên, môi trường. Tuyên truyền về tình hình Biển- Đảo của Việt Nam. Các đơn vị chức năng tăng cường các hoạt động phổ biến, giáo dục và thi hành pháp luật trong Nhà trường. Đẩy mạnh phong trào thi đua thực hiện kế hoạch năm học đã được phê duyệt, triển khai các hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể thao cấp khoa, cấp Trường với nhiều hình thức phong phú.
Hai là, phát huy tính tự giác và tính chủ động học tập, rèn luyện các giá trị đạo đức truyền thống
Cùng với quá trình được giáo dục đó thì tự giáo dục là một quá trình sinh viên tự hoàn thiện nhân cách của mình, sao cho phù hợp với yêu cầu của cuộc sống. Để đáp ứng những đòi hỏi, yêu cầu ngày càng cao của cuộc sống, của xã hội, của thị trường sức lao động, đòi hỏi sinh viên phải phát huy cao độ tính tự giác và tính chủ động, sáng tạo trong học tập, nghiên cứu khoa học, trong việc giữ gìn truyền thống.
Việc phát huy cao độ tính tích cực, chủ động, vai trò tự giáo dục, tự rèn luyện các giá trị đạo đức truyền thống của sinh viên là một trong những nội dung hiện đại hóa phương pháp giáo dục: Lấy học sinh làm trung tâm, giáo viên là chủ đạo, là hoàn toàn phù hợp với nguyên lý "tự thân vận động" của triết học.
Ba là, kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường, xã hội trong việc giáo dục đạo đức truyền thống cho sinh viên
Kết hợp giáo dục của gia đình, của nhà trường và của xã hội thành một quá trình thống nhất, liên tục và hoàn chỉnh, sự kết hợp này, sẽ tạo ra một sự thống nhất trong tư tưởng và hành động đối với việc giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho sinh viên, mà cụ thể là:
Thứ nhất: Trong giáo dục đạo đức cho sinh viên, giữa gia đình và nhà trường phải có sự thống nhất về quan điểm, nội dung, phương pháp, tránh tình trạng phân tán, biệt lập.
Thứ hai: Gia đình, nhà trường, xã hội phải nêu cao tinh thần trách nhiệm trong việc kết hợp giáo dục đạo đức cho sinh viên.
Thứ ba: Nhà trường, trước hết là Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Hội sinh viên Việt Nam, cần phối hợp với chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức kinh tế, các đơn vị vũ trang nhân dân ở các địa phương để tổ chức các hoạt động văn hóa vui chơi giải trí, thể dục thể thao rèn luyện thể chất, tham gia vào các hoạt động xã hội, mở các lớp học tình thương... để sinh viên tham gia
Kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong giáo dục đạo đức cho sinh viên là một giải pháp hết sức căn bản, là một nguyên tắc cơ bản của giáo dục đạo đức xã hội chủ nghĩa, tạo mọi thuận lợi cho việc giáo dục những giá trị đạo đức truyền thống dân tộc, đồng thời đẩy mạnh công tác đấu tranh chống lại những tư tưởng bảo thủ, những phong tục tập quán lạc hậu ngăn cản sự phát triển của xã hội, góp phần mở rộng giao lưu quốc tế, tiếp thu có chọn lọc những tinh hoa văn hóa nhân loại
Bốn là, Giáo dục đạo đức truyền thống cho sinh viên thông qua các hình thức sinh hoạt mang ý nghĩa chính trị - xã hội - thực tiễn
Thực hiện phương châm: Giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, nghiên cứu khoa học, lý luận gắn với thực tế, học đi đôi với hành, nhà trường gắn liền với gia đình và xã hội, trong công tác giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho sinh viên, ngoài những giờ lên lớp các bộ môn khoa học Mác - Lênin, nhà trường, Đoàn Thanh niên, Hội sinh viên... cần tổ chức nhiều hình thức hoạt động mang ý nghĩa chính trị - xã hội - thực tiễn nhằm giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho sinh viên.
Tăng cường sự đoàn kết trong sinh viên, tạo ra sự thống nhất cao độ trong tư tưởng và hành động - đặc biệt là vấn đề tư tưởng phải thông suốt, mọi người tự giác, tích cực tham gia các hoạt động do Đoàn và Hội sinh viên phát động.
Cần phải nêu gương người tốt việc tốt, sáng kiến hay trong phong trào sinh viên, điều này có tác dụng tích cực và ý nghĩa to lớn trong việc cổ vũ, động viên những sinh viên ưu tú trong các phong trào hoạt động do Đoàn và Hội tổ chức.
Việc tổ chức các hình thức hoạt động phải hợp lý cả về thời điểm và độ dài thời gian, tránh tổ chức quá nhiều các hình thức hoạt động ảnh hưởng đến thời gian học tập và sinh hoạt của sinh viên. Phải chú ý đến đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi sinh viên, không quá "nặng nề" "khô cứng", nhưng cũng không nên quá "hời hợt" thiếu sâu sắc.
Tóm lại, với các giải pháp mà chúng tôi đưa ra sẽ góp phần nâng cao hơn nữa việc giáo dục đạo đức truyền thống cho sinh viên Trường Đại học Tây Bắc hiện nay.