1. Sự cần thiết của việc biên soạn từ điển Việt – Lào chuyên ngành Kinh tế
Trong bối cảnh nước ta hiện nay, xu hướng hội nhập và toàn cầu hóa diễn ra ngày càng sâu rộng, trên mọi lĩnh vực, trong đó, có giáo dục và đào tạo. Trước xu hướng đó, ngày càng có nhiều tài liệu chuyên ngành tiếng nước ngoài như: tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Nga, tiếng Nhật Bản... được dịch ra tiếng Việt và ngược lại, từ các bài báo, cuốn sách, đến các quy tắc nghiệp vụ chuẩn (MARC 21, AACR2, DDC), các tiêu chuẩn ISO.... Trong đó, từ điển thuật ngữ là loại sách công cụ, dùng để tra cứu các thuật ngữ khi cần. Chỉ cái tên “Từ điển” cũng đã mang lại cho nó một sự tin cậy nhất định.
Trong những năm gần đây, số lượng lưu học sinh Lào của Trường Đại học Tây Bắc nói chung, Khoa Kinh tế nói riêng ngày càng tăng lên đáng kể. Tính đến năm học 2018 – 2019, Trường Đại học Tây Bắc đang đào tạo hơn 600 lưu học sinh của nước CHDCND Lào (tăng hơn 200 lưu học sinh so với năm học 2016 – 2017). Các lưu học sinh Lào theo học tại Trường ở các trình độ cao đẳng, đại học và sau đại học thuộc hầu hết các chuyên ngành của Trường như: Nông - Lâm, Kinh tế, Lí luận Chính trị, Công nghệ Thông tin và các chuyên ngành sư phạm khác... Trong đó, tổng số lưu học sinh Lào của Khoa Kinh tế năm học 2018 - 2019 là 120 sinh viên (chiếm hơn 30% tổng số sinh viên chính quy của toàn Khoa và chiếm gần 20 % tổng số lưu học sinh Lào trong toàn trường). Trong đó, có 43 lưu học sinh (chiếm 35,8%) thuộc diện học bổng và 77 lưu học sinh (chiếm 64,2%) thuộc diện tự túc. Các lưu học sinh Lào của Khoa Kinh tế chủ yếu theo học ở các chuyên ngành Kế toán và Quản trị kinh doanh.
Khó khăn lớn nhất của các lưu học sinh Lào khi sống và học tập ở nước ngoài nói chung, ở Việt Nam, cụ thể tại Khoa Kinh tế - Trường Đại học Tây Bắc nói riêng là sự bất đồng ngôn ngữ. Trong giao tiếp sinh hoạt hàng ngày, các lưu học sinh có thể không gặp vấn đề lớn. Tuy nhiên, trong quá trình học tập việc hiểu được bài, đặc biệt là các thuật ngữ chuyên ngành thực sự là những trở ngại lớn đối với các lưu học sinh do không hiểu hết nghĩa của các thuật ngữ hoặc hiểu không đúng, dẫn đến việc không tiếp thu được bài giảng và kết quả học tập chưa cao. Mặc dù, trong quá trình học tập các lưu học sinh Lào cũng có sử dụng từ điển Việt - Lào, Lào - Việt. Tuy nhiên, những cuốn từ điển đó chỉ giúp các lưu học sinh tra các từ theo nghĩa phổ thông, mang tính bao quát, chưa đáp ứng nhu cầu tra cứu thuật ngữ chuyên ngành Kinh tế (Kinh tế học, Kế toán, Quản trị kinh doanh, Tài chính – ngân hàng…) mà các lưu học sinh đang học.
Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi đã tiến hành thực hiện đề tài “Nghiên cứu biên soạn từ điển Việt – Lào chuyên ngành Kinh tế” nhằm tạo ra công cụ giúp cho việc học, đọc và chuyển dịch các thuật ngữ chuyên ngành Kinh tế từ tiếng Việt sang tiếng Lào, giúp các lưu học sinh có thể học, đọc và hiểu các thuật ngữ chuyên ngành một cách tốt nhất, tạo cho các lưu học sinh sự hứng thú trong quá trình học tập. Từ đó, nâng cao chất lượng đào tạo lưu học sinh Lào tại Trường Đại học Tây Bắc nói riêng và ở Việt Nam nói chung.
2. Một số kết quả của đề tài “Nghiên cứu biên soạn từ điển Việt – Lào chuyên ngành Kinh tế”
Trải qua hơn một năm từ khi bắt đầu triển khai (tháng 4 năm 2018) cho đến nay, với sự nỗ lực của nhóm tác giả gồm các giảng viên Khoa Kinh tế, các sinh viên Việt Nam, các cựu lưu học sinh và các lưu học sinh Lào đang học tập tại Khoa Kinh tế, đề tài “Nghiên cứu biên soạn từ điển Việt – Lào chuyên ngành Kinh tế” về cơ bản đã hoàn thiện với sản phẩm là bản Báo cáo đề tài gồm 3 chương: Chương 1 là Tổng quan tình hình nghiên cứu thuộc lĩnh vực đề tài trong và ngoài nước; Chương 2 là Một số vấn đề lý luận về từ điển thuật ngữ chuyên ngành và Chương 3 là Kết quả biên soạn từ điển Việt – Lào chuyên ngành Kinh tế với khoảng hơn 1000 thuật ngữ chuyên ngành Kinh tế. Cụ thể: khoảng hơn 300 thuật ngữ thuộc chuyên ngành Kế toán, hơn 200 thuật ngữ thuộc chuyên ngành Quản trị kinh doanh, hơn 300 thuật ngữ thuộc chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng và hơn 200 thuật ngữ Kinh tế học cơ bản. Các thuật ngữ được sắp xếp theo thứ tự alphabet có phần giải thích bằng cả tiếng Việt và tiếng Lào. Nhóm tác giả không đi vào giải thích chi tiết, đầy đủ hết ý nghĩa của các thuật ngữ, mà chỉ đưa ra những khái niệm hoặc giải thích sao cho thật đơn giản và dễ hiểu nhất sau đó chuyển dịch sang tiếng Lào. Bản báo cáo đề tài sẽ được công bố trong thời gian tới và sẽ là tài liệu, công cụ học tập hữu ích cho các bạn sinh viên chuyên ngành Kinh tế nói chung, cho các lưu học sinh Lào nói riêng và các đối tượng khác quan tâm.
Nhóm SV Việt và SV Lào trong quá trình thực hiện đề tài
Giảng viên - Th.s Nguyễn Thị Thanh Thủy và một số bạn LHS Lào trong quá trình thực hiện đề tài