1. TỔNG QUAN
Những năm gần đây, việc xếp hạng các trường đại học đang nhận được sự quan tâm của giới nghiên cứu cũng như những nhà quản lý trong và ngoài nước. Có rất nhiều các bảng xếp hạng các trường đại học như: Times Higher Educations, Quacquarelli Symonds, Webometrics, Shanghai Ranking,… Mỗi bảng xếp hạng đều được áp dụng các phương pháp chuyên biệt, đáng tin cậy dựa trên những số liệu mà họ thu thập được bằng con đường trực tiếp hoặc gián tiếp.
2. PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ, XẾP HẠNG CỦA WEBOMETRICS
Bảng xếp hạng Webometrics hiện nay là một bảng xếp hạng lớn nhất (xếp hạng nhiều trường nhất) của các cơ sở giáo dục chuyên nghiệp. Từ năm 2004, cứ 6 tháng 1 lần, bảng xếp hạng này được cập nhật bởi Cybermetrics Lab (Phòng thí nghiệm điện tử) thuộc CSIC (Hiệp hội nghiên cứu Quốc gia Tây Ban Nha). Bảng xếp hạng được đánh giá là đáng tin cậy, đa chiều, có tính cập nhật và thông tin hữu ích về năng lực của các trường đại học khắp nơi trên thế giới dựa trên những dữ liệu thu thập được từ web (bao gồm cả website các trường đại học, các đơn vị trực thuộc và các bài viết trên mạng có liên quan tới họ).
2.1. Lịch sử
Cybermetrics Lab bắt đầu nghiên cứu vấn đề xếp hạng dựa trên web từ giữa những 90 thế kỷ XX. Bảng xếp hạng đầu tiên được giới thiệu năm 1996 tại Hội thảo EASST/4S tại Bielefeld và dữ liệu được thu thập từ các trường đại học tại Châu Âu bắt đầu từ năm 1999. Những nỗ lực này là sự tiếp nỗi nghiên cứu từ năm 1994 được giới thiệu tại Hội nghị quốc tế về khoa học và thông tin và Hội nghị quốc tế về chỉ số khoa học và công nghệ.
2.2. Mục tiêu
Mục đích ban đầu của bảng xếp hạng Webometrics là thúc đẩy phát triển web học thuật, hỗ trợ các sáng kiến “Truy cập mở” để tăng đáng kể việc chuyển giao kiến thức khoa học và văn hóa do các trường đại học tạo ra cho toàn xã hội. Để đạt được mục tiêu này, việc công bố bảng xếp hạng là một trong những công cụ mạnh mẽ và thành công nhất để bắt đầu và củng cố các quá trình thay đổi trong giới học thuật, tăng cam kết của các học giả và thiết lập các chiến lược dài hạn cần thiết.
Mục tiêu không phải là để đánh giá các trang web, thiết kế, khả năng sử dụng của chúng hoặc mức độ phổ biến của nội dung của chúng theo số lượt truy cập hoặc khách truy cập. Các chỉ số web được coi là proxy trong đánh giá chính xác, toàn diện, sâu sắc về hiệu suất toàn cầu của trường đại học, có tính đến các hoạt động và đầu ra cũng như sự liên quan và tác động của chúng.
Cuối cùng, một thứ hạng đáng tin cậy chỉ có thể nếu sự hiện diện web là một sự phản chiếu đáng tin cậy của trường đại học. Trong thập kỷ thứ hai của thế kỷ 21, web sẽ là chìa khóa cho tương lai của tất cả các nhiệm vụ của trường đại học, vì nó đã là công cụ truyền thông học thuật quan trọng nhất, kênh tương lai cho việc học từ xa ngoài trường, diễn đàn mở cho sự tham gia của cộng đồng và giới thiệu phổ quát để thu hút tài năng, tài trợ và tài nguyên.
2.3. Triết lý của Webometrics
Webometrics chỉ công bố một bảng xếp hạng duy nhất trong mỗi phiên bản (2 phiên bản mỗi năm). Bảng xếp hạng là sự tổng hợp của rất nhiều các chỉ số, số liệu được điều tra cẩn thận, kỹ lưỡng.
Webometrics xếp hạng tất cả các trường đại học, không như một số bảng xếp hạng khác chỉ xếp hạng một số trường đứng đầu.
Webometrics thu thập tất cả các thông tin có thể về một trường đại học và dùng các phương pháp thống kê khoa học để đưa ra bảng xếp hạng của mình.
Phương pháp tính toán và trọng số của các chỉ số trong mỗi phiên bản luôn được cập nhật để đảm bảo tính chính xác và phù hợp của sự xếp hạng.
2.4. Bảng xếp hạng tháng 1, năm 2019
Như đã nói, Webometrics phát hành mỗi năm 2 phiên bản. Trong mỗi phiên bản, Webometrics đều thay đổi ít nhiều cách tính toán các chỉ số của mình.
Cách tính toán của phiên bản hiện tại theo bảng chỉ số dưới đây
Căn cứ theo cách sắp xếp trên, tại Việt Nam năm 2019 Webometrics thực hiện xếp hạng 134 trường đại học. Trong đó, đứng đầu là các trường: Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Cần Thơ, Đại học Tôn Đức Thắng, Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh,… và Trường Đại học Tây Bắc hiện xếp thứ 67 trong bảng xếp hạng này.
KẾT LUẬN
Có rất nhiều các tổ chức khác nhau thực hiện việc xếp hạng các trường đại học theo những dữ liệu họ thu thập được và theo cách tính toán, thống kê của mình. Bảng xếp hạng các trường đại học của Webometrics được đánh giá là đáng tin cậy, có phương pháp khoa học và phù hợp. Số liệu mà tổ chức này thu thập được không chỉ là từ website của các trường đại học, các web đơn vị mà còn là số lượng lớn các tin tức trên mạng, đặc biệt là các công trình khoa học mà tác giả là người trong các trường đại học.
Các bảng xếp hạng đều có mục tiêu chung là đánh giá khách quan các cơ sở đào tạo, từ đó giúp cho người học tìm được nơi đào tạo tốt nhất cho mình và giúp cho các trường đại học tự đánh giá, cải thiện chất lượng đào tạo cũng như truyền thông, nâng cao hình ảnh của nhà trường tới xã hội.
Các trường đại học ngoài việc tự đánh giá, kiểm định chất lượng giáo dục cũng nên quan tâm tới việc phát triển truyền thông, nâng cao vị thế của nhà trường không chỉ trong công tác đào tạo mà còn là hình ảnh của nhà trường trong xã hội, đặc biệt là trên mạng Internet.