HIV/AIDS là một đại dịch nguy hiểm, là mối hiểm họa đối với tính mạng, sức khỏe con người và tương lai nòi giống con người Việt Nam. Đại dịch HIV/AIDS còn tác động trực tiếp đến sự phát triển kinh tế, văn hóa, trật tự, an toàn xã hội và đe dọa sự phát triển bền vững của đất nước.
Hiện nay, tổng số người nhiễm HIV của cả nước hiện còn sống tính đến thời điểm 18-6-2018 là 208,8 nghìn người và số trường hợp đã chuyển sang giai đoạn AIDS là 91,6 nghìn người; số người tử vong do HIV/AIDS tính đến thời điểm trên là 97,5 nghìn người. Mỗi năm có trên 10.000 người nhiễm HIV mới được phát hiện và có đến 2.000 - 3.000 người tử vong do AIDS, gây tác động rất lớn đối với các gia đình, xã hội [1].
Công tác phòng chống phòng, chống HIV/AIDS ở nước ta luôn được các cấp, các ngành từ Trung ương đến địa phương triển khai và thực hiện nghiêm túc. Tháng hành động quốc gia phòng, chống AIDS năm 2018 (từ ngày 10-11 đến 10-12) có chủ đề: “Hãy hành động để hướng tới mục tiêu 90 - 90 - 90 vào năm 2020”. Đây là mục tiêu rất cao do Liên hợp quốc đề ra và Việt Nam là một trong những nước đầu tiên trên thế giới hưởng ứng mục tiêu 90-90-90. Mục tiêu 90-90-90 nhằm hướng tới năm 2020 bao gồm 90% số người nhiễm HIV biết được tình trạng nhiễm HIV của mình; 90% số người đã chẩn đoán nhiễm HIV được điều trị bằng thuốc kháng vi-rút (ARV) và 90% số người được điều trị bằng ARV kiểm soát được tải lượng vi-rút ở mức thấp (dưới ngưỡng ức chế để sống khỏe mạnh và làm giảm nguy cơ lây truyền HIV cho người khác). Mục tiêu 90-90-90 là những dấu mốc quan trọng có tính chiến lược cần đạt được trong phòng, chống HIV/AIDS nói chung, cũng như để có thể kết thúc dịch HIV/AIDS vào năm 2030.
Hiện nay, chưa tìm ra được vắc-xin để phòng ngừa HIV/AIDS nên việc tuyên truyền cho mọi người cùng hiểu biết đầy đủ về HIV/AIDS, về cách thức phòng ngừa và truyền thông nâng cao nhận thức, thực hiện các hành vi an toàn được coi như là loại “vắc-xin” hữu hiệu nhất ngăn ngừa sự lây nhiễm HIV.
1. HIV/AIDS là gì?
HIV là một chữ viết tắt của “loại vi rút gây suy giảm miễn dịch ở người.”
AIDS là chữ viết tắt của “hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải”. Ở người AIDS là giai đoạn cuối của quá trình nhiễm HIV. Trong giai đoạn này hệ thống miễn dịch của cơ thể bị suy yếu nên người bệnh dễ mắc các bệnh như: nhiễm khuẩn, ung thư...
2. Triệu chứng
Có 04 giai đoạn nhiễm HIV:
- Giai đoạn sơ nhiễm (còn gọi là thời kỳ cửa sổ): Thời gian kéo dài từ 2 đến 6 tháng, cơ thể hoàn toàn bình thường. Xét nghiệm HIV cho kết quả âm tính (vì thế trong giai đoạn này dễ lây bệnh cho người khác nếu quan hệ tình dục không an toàn).
- Giai đoạn nhiễm HIV không triệu chứng: Thời gian từ 5 đến 7 năm cơ thể vẫn khỏe mạnh bình thường. Xét nghiệm (+) dương tính.
- Giai đoạn cận AIDS: Vẫn không có biểu hiện đặc trưng, xét nghiệm (+) dương tính.
- Giai đoạn AIDS: Biểu hiện các triệu chứng sau:
+ Gầy sút (giảm trên 10% trọng lượng cơ thể).
+ Sốt, tiêu chảy, ho kéo dài trên 1 tháng.
+ Xuất hiện nhiều bệnh như: Ung thư, viêm phổi, lao, viêm da, lở loét toàn thân.
+ Người bệnh nhanh chóng tử vong tùy theo điều kiện chăm sóc và điều trị. HIV/AIDS không phải là bệnh xã hội, mà là một căn bệnh thật sự không phải chỉ những người “xấu”, người dính vào tệ nạn XH mới nhiễm HIV, mà tất cả mọi người đều có thể nhiễm HIV, nếu không thực hiện các hành vi an toàn.
3. Các con đường lây truyền HIV/AIDS
- Tình dục
Virus HIV có rất nhiều trong chất dịch sinh dục của người bị nhiễm. Do vậy, virus HIV có thể xâm nhập vào máu bạn tình qua cơ quan sinh dục. Việc sinh hoạt tình dục dù có giao hợp hay chỉ tiếp xúc cơ quan sinh dục đều có khả năng lây nhiễm.
- Đường máu
HIV có rất nhiều trong máu người nhiễm. Do vậy việc dùng chung bơm kim tiêm, dụng cụ y tế không qua tiệt trùng với người nhiễm HIV, truyền máu của người nhiễm HIV đều làm cho bạn bị lây nhiễm HIV.
Riêng về ma túy, bản thân nó không sinh ra HIV nhưng người nghiện ma túy dễ dàng bị lây nhiễm HIV khi dùng chung bơm kim tiêm với bạn nghiện hoặc bơm kim tiêm tại tụ điểm bán thuốc.
- Từ mẹ sang con
Tỷ lệ trẻ em sinh ra bị nhiễm HIV từ những người mẹ bị nhiễm HIV là 25-30%. HIV có thể lây từ mẹ sang bé qua nhau thai khi bé trong bụng mẹ, qua máu và chất dịch của mẹ khi sinh hoặc qua sữa mẹ khi mẹ cho con bú. Trẻ sơ sinh nhiễm HIV thường không sống được quá 3 năm.
4. Cách phòng tránh
- Phòng nhiễm HIV/AIDS lây qua đường tình dục
+ Sống lành mạnh, chung thuỷ một vợ một chồng, không quan hệ tình dục bừa bãi.
+ Trong trường hợp quan hệ tình dục với một đối tượng chưa rõ có bị nhiễm HIV không, cần phải thực hiện tình dục an toàn để bảo vệ cho bản thân bằng cách sử dụng bao cao su đúng cách.
+ Phát hiện sớm và chữa trị kịp thời các bệnh lây truyền qua đường tình dục cũng giúp giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS vì những tổn thương do nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục sẽ là cửa vào lý tưởng cho HIV.
- Phòng nhiễm HIV/AIDS lây qua đường máu
+ Không tiêm chích ma túy.
+ Chỉ truyền máu và các chế phẩm máu khi thật cần thiết, và chỉ nhận máu và các chế phẩm máu đã xét nghiệm HIV.
+ Chỉ sử dụng bơm kim tiêm vô trùng. Không dùng chung bơm kim tiêm. Sử dụng dụng cụ đã tiệt trùng khi phẫu thuật, xăm, xỏ lỗ, châm cứu,...
+ Tránh tiếp xúc trực tiếp với các dịch cơ thể của người nhiễm HIV.
+ Dùng riêng đồ dùng cá nhân: dao cạo, bàn chải răng, bấm móng tay,...
- Phòng nhiễm HIV/AIDS lây truyền từ mẹ sang con
+ Người phụ nữ bị nhiễm HIV thì không nên có thai vì tỷ lệ lây truyền HIV sang con là 30%, nếu đã có thai thì không nên sinh con.
+ Trường hợp muốn sinh con, cần đến cơ sở y tế để được tư vấn về cách phòng lây nhiễm HIV cho con.
+ Sau khi đẻ nếu có điều kiện thì nên cho trẻ dùng sữa bò thay thế sữa mẹ.
Có thể khẳng định, việc phòng chống HIV/AIDS là trách nhiệm và nghĩa vụ của toàn xã hội, của từng gia đình và mỗi cá nhân. Đối với sinh viên nói chung và sinh viên Trường Đại học Tây Bắc cần phải trang bị cho mình đầy đủ những kiến thức về phòng, chống HIV/AIDS; thường xuyên tham gia các buổi tuyên truyền về các tệ nạn xã hội; có lối sống lành mạnh, tự chủ trong các mối quan hệ với bạn bè; không sa vào những tệ nạn xã hội như ma túy, mại dâm nhằm góp phần đẩy lùi đại dịch HIV/AIDS.
Tài liệu tham khảo