Tiểu vùng Tây Bắc Việt Nam gồm các tỉnh Điện Biên, Lai Châu, Hòa Bình, Sơn La có vị trí đặc biệt quan trọng về kinh tế, văn hóa, chính trị. Trong quá trình phát triển của vùng khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) có vị trí rất quan trọng. Các DNNVV đã đóng góp đáng kể vào sự phát triển kinh tế của các tỉnh cụ thể đóng góp khoảng 45% GDP, 29% tổng kim ngạch xuất khẩu, khoảng 25% tổng thu ngân sách, góp phần giải quyết hơn 60% lao động phi nông nghiệp(Tổng hợp từ niên giám thống kê).Việc thống kê mô tả lại các đặc điểm của DNNVV Tiểu vùng Tây Bắc là cần thiết để phục vụ cho các nghiên cứu chuyên sâu tiếp theo.
Theo báo cáo niên giám thống kê 2014 số lượng 4 tỉnh tiểu vùng Tây Bắc gồm: Điện Biên, Lai Châu, Sơn La, Hòa Bình có 3.687 DNNVV đang hoạt động. Vậy tác giả sử dụng công thức chọn mẫu nghiên cứu như sau:
|
Nf |
= |
384 |
= |
346 |
|
1 +384/3687 |
Như vậy cỡ mẫu được tính là 346 doanh nghiệp được hỏi, tác giả đã phát ra 400 phiếu hỏi để bù đắp cho khả năng một số doanh nghiệp không trả lời.
Kết quả thu về của các phiếu điều tra được thông kê mô tả như sau:
Bảng 1: Thống kê về số năm hoạt động của doanh nghiệp khảo sát
|
Hoạt động |
||
|
Nhóm |
Số lượng |
% |
|
Từ 1 – 5 năm |
79 |
19.2 |
|
Từ 5 đến 10 năm |
111 |
27 |
|
Từ 10 – 15 năm |
175 |
42.6 |
|
Trên 15 năm |
46 |
11.2 |
|
Total |
411 |
100 |
Về giới tính, tỷ lệ lãnh đạo doanh nghiệp là nam giới chiếm đại đa số, với tỷ lệ là 93.7%, trong khi nhóm nữ giới chỉ là 6.3%. Có thể thấy, tỷ lệ lãnh đạo là nữ giới tại khu vực Tây Bắc còn khá thấp so với tỷ lệ chung của cả nước, theo số liệu thống kê của Bloomberg và Viện Nghiên cứu và Tư vấn tài chính tại Paris (IFRC), thì tỷ lệ này năm 2014 là 7% trên cả nước. Tuy nhiên, có thể thấy, đây vẫn là một dấu hiệu khả quan thể hiện vai trò ngày càng quan trọng của phụ nữ trong việc phát triển kinh tế tại các doanh nghiệp của khu vực.
Hình 1. Thống kê về đặc điểm vị trí địa lý của các doanh nghiệp khảo sát
Hình 2. Thống kê về đặc điểm trình độ học vấn của các đối tượng khảo sát
Về trình độ học vấn, có tỷ lệ khá cao các lãnh đạo doanh nghiệp có trình độ trung học phổ thông, với tỷ lệ 46.7%, tỷ lệ thấp các lãnh đạo có trình độ đại học trở lên, chỉ chiếm gần 15%. Vì vậy, có thể thấy, nói chung rằng trình độ của các lãnh đạo doanh nghiệp tại khu vực là còn khá thấp.
Bảng 2 : Thống kê về đặc điểm về kinh nghiệm làm việc của chủ doanh nghiệp
|
Kinh nghiệm làm việc |
||
|
Nhóm |
Số lượng |
% |
|
Dưới 1 năm |
91 |
22.1 |
|
Từ 1 – 5 năm |
159 |
38.7 |
|
Từ 5 đến 10 năm |
123 |
29.9 |
|
Từ 10 – 15 năm |
38 |
9.2 |
|
Total |
411 |
100 |
Có một vấn đề khá nổi cộm hiện nay, là việc có thời 74% các doanh nghiệp không tham gia vào các hiệp hội doanh nghiệp, đây là một vấn đề ảnh hưởng tiêu cực tới sự phát triển nói chung của các doanh nghiệp, vì vai trò của các hiệp hội trong việc gắn kết, là cầu nối cho các doanh nghiệp với nhau và với khách hàng là rất thiết thực, có khả năng hỗ trợ rất tốt cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Tuy nhiên, sự tham gia các hiệp hội hiện nay lại là khá thấp, một phần do công tác vận động, tuyên truyền các doanh nghiệp hạn chế, mặt khác nữa, cũng phải kể đến vấn đề hiệu quả thực sự mang lại cho các doanh nghiệp khi tham gia các hiệp hội này, vì một số hiệp hội vẫn được điều hành kém, không thống nhất về tiêu chí hoạt động.
Hình 3. Thống kê về loại hình doanh nghiệp của các đối tượng khảo sát
Về loại hình doanh nghiệp, nhóm các doanh nghiệp tư nhân và cổ phần có tỷ lệ khá đồng đều, chỉ có nhóm công ty TNHH có tỷ lệ cao hơn, trong khi đó, công ty hợp danh có tỷ lệ thấp, chỉ chiếm 10%.
Hình 4. Thống kê về đặc điểm về lĩnh vựa hoạt động của các doanh nghiệp khảo sát
Các loại hình hoạt động của các doanh nghiệp tại khu vực, vẫn thiên về lĩnh vực Nông- lâm ngư nghiệp, với tỷ lệ 44.3%, tiếp theo là nhóm thương mại-dịch vụ, với 37.5%, trong đó có một tỷ lệ khá lớn là cac doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực du lịch, cuối cùng là nhóm công nghiệp và xây dựng, chiếm 18.2%. Thực tế thì khả năng sản xuất công nghiệp tại khu vực khá hạn chế, ngoài các ngành công nghiệp khai khoáng. Vì thế ngành công nghiệp vẫn chưa thực sự phát triển tại khu vực, đặc biệt đối với các doanh nghiệp vừa vả nhỏ thì lại càng ít tham gia vào lĩnh vực này.
Như vậy, qua kết quả khảo sát phân tầng tại các tỉnh tiểu vùng Tây Bắc ta thấy: về tuổi của doanh nghiệp thì gần 1 nửa (42% số doanh nghiệp khảo sát) có thời gian hoạt động từ 10 đến 15 năm, Điện Biên là tỉnh có ít DNNVV nhất, các DNNVV phân bố không đồng đều chủ yếu là ở thành phố, số doanh nghiệp tại huyện rất ít, trình độ chuyên môn của chủ doanh nghiệp rất thấp gần 50% chỉ tốt nghiệp trung học phổ thông và không được đào tạo chuyên môn về một ngành nghề cụ thể và hầu hết là có kinh nghiệm từ 10 năm làm việc trở xuống, các chủ doanh nghiệp ít tham gia vào các hiệp hội, hội doanh nghiệp. Các doanh nghiệp tại vùng Tây Bắc chủ yếu tồn tại dưới loại hình doanh nghiệp tư nhân và công ty trách nhiệm hữu hạn, loại hình công ty hợp danh rất ít và chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực khai khoáng và Nông – Lâm – Ngư nghiệp.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Các số liệu dùng trong báo cáo đều được lấy từ báo cáo khảo sát của chính tác giả tháng 7 năm 2015.