Có thể nói lịch sử như một dòng chảy liên tục, cả chặng đường dài hơn 4000 năm văn hiến của lịch sử dựng nước và giữ nước của đất nước, đó là những trang sử hào hùng của cả một dân tộc, đòi hỏi mỗi chúng ta phải luôn khắc ghi:
“Dân ta phải biết sử ta,
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam.
Kể năm hơn bốn nghìn năm,
Tổ tiên rực rỡ, anh em thuận hoà.
Hồng Bàng là Tổ nước ta.
Nước ta lúc ấy gọi là Văn Lang”. (Hồ Chí Minh)
Những câu thơ của Chủ tịch Hồ Chủ với mong muốn tất cả con người Việt Nam phải biết được lịch sử vẻ vang của dân tộc và thông qua lịch sử dân tộc để hiểu được gốc tích, cội nguồn của dân tộc mình. Trong những ngày tháng 3, Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng ngày hội lớn của dân tộc - ngày để mỗi trái tim của con người Việt Nam nhớ về cội nguồn, tổ tiên của dân tộc với một sự tôn kính:
"Dù ai đi ngược về xuôi
Nhớ ngày Giỗ Tổ mồng mười tháng ba
Khắp miền truyền mãi câu ca
Nước non vẫn nước non nhà ngàn năm” (ca dao)
Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng là dịp để giáo dục truyền thống yêu nước, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, biết ơn sâu sắc của thế hệ hôm nay với các Vua Hùng đã có công dựng nước và thế hệ cha ông ta đã kiên cường trong lịch sử dựng nước và giữ nước. Đền Hùng đã trở thành biểu tượng của tinh thần dân tộc, là cội nguồn của sức mạnh, niềm tin, chói sáng của một nền văn hóa Việt Nam được khởi nguyên và hun đúc hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước của lịch sử dân tộc.
Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng là ngày hội của toàn dân, là sự ca ngợi sự lịch sử vẻ vang của dân tộc, là biểu tượng của tinh thần cộng đồng tri ân tổ tiên. Điều này vừa khẳng định sự trường tồn của nền văn hiến rực rỡ, đậm đà bản sắc dân tộc Việt Nam được lưu giữ và phát huy. Với những giá trị văn hóa truyền thống và ý nghĩa lịch sử nổi bật, tháng 12/2012, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) chính thức công nhận Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Quyết định của UNESCO nêu rõ: “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương” thể hiện lòng tôn kính đối với các bậc Tổ tiên và từ đó nâng lên lòng tự hào dân tộc và gắn kết cộng đồng”. Có thể nói, Giỗ Tổ Hùng Vương là dịp để giáo dục truyền thống yêu nước, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, biết ơn sâu sắc của thế hệ hôm nay với các Vua Hùng đã có công dựng nước và các bậc tiền bối đã làm nên những trang sử vẻ vang của dân tộc.
Lễ hội Đền Hùng - Hội với tín ngưỡng giỗ Tổ Hùng Vương là khẳng định niềm tin vào truyền thống dựng nước và giữ nước của thế hệ hôm nay đối với các thế hệ cha ông đi trước đã hiến dâng xương máu để đổi lấy cơ đồ Việt Nam hôm nay. Mỗi người Việt Nam tự hào về truyền thống đánh giặc giữ nước của ông cha đồng thời phải có trách nhiệm với anh linh những người đã ngã xuống. Vì vậy, ngày 19-9-1954, tại Đền Hùng, Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu đã căn dặn cán bộ, chiến sĩ Đại đoàn quân tiên phong trước khi về tiếp quản Thủ đô: “Các vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước . Xuất phát từ ý nghĩa tâm linh thiêng liêng ấy mà lễ hội Đền Hùng đi cùng với thời gian, trường tồn cùng lịch sử dân tộc Việt Nam suốt 4000 năm dựng nước và giữ nước, thành điểm tựa, sức mạnh, niềm tin sắc son để toàn dân tộc ta quyết tâm xây dựng đất nước vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng là phong tục truyền thống ngàn đời của dân tộc Việt Nam. Trong tâm thức người Việt, vùng đất Tổ đã trở thành “Thánh địa linh thiêng” của cả nước, nơi phát nguyên nguồn gốc dân tộc Việt. Đến với Đền Hùng là đến với hồn đất nước, là cuộc hành hương về cội nguồn dân tộc với tâm tưởng:
“Con người có tổ, có tông.
Như cây có cội, như sông có nguồn”. (ca dao)
Từ bao đời nay, trong tâm thức của mỗi người dân Việt Nam, các Vua Hùng là Quốc Tổ có công dựng nước - Nhà nước đầu tiên của đất nước Việt Nam, là tổ tiên chung của dân tộc Việt Nam, với lòng tôn kính và biết ơn công lao của tổ tiên, với ý thức “con Lạc - cháu Hồng”, biểu hiện cao đẹp nhất của tư tưởng đại đoàn kết dân tộc, gắn bó cộng đồng các dân tộc, dù Nam hay Bắc, dù miền ngược hay miên xuôi, dù người Kinh hay người dân tộc thiểu số đều là con một nhà trong đại gia đình dân tộc Việt Nam. Vì vậy, Giỗ tổ Hùng Vương được tổ chức long trọng hàng năm với nghi thức đại lễ quốc gia, với sự hành hương “trở về cội nguồn dân tộc” để chúng ta cùng ca ngợi sự hưng thịnh của nòi giống, là biểu tượng của tinh thần cộng đồng tri ân tổ tiên.
Với ý nghĩa ấy, Giỗ tổ Hùng Vương đã trở thành ngày hội thiêng liêng của hồn thiêng sông núi, ngày để thế hệ chúng ta khắc ghi công ơn của thế hệ tổ tiên chúng ta trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc, nhắc nhở cháu con, những trái tim của con người Việt Nam với đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, để mỗi chúng ta tự hào về lịch sử dân tộc từ đó góp sức mình trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa giàu đẹp.