Hưởng ứng Ngày Môi trường Thế giới năm 2020 và Tháng Hành động vì Môi trường, Ban Biên tập trân trọng giới thiệu bài viết của PGS. Phạm Văn Anh, chuyên gia về đa dạng sinh học và có nhiều công bố quốc tế về nghiên cứu đa dạng sinh học của Khu vực Tây Bắc Việt Nam.
Sơn La là một trong 6 tỉnh của vùng Tây Bắc với tọa độ địa lý 20039’ – 22002’ vĩ độ Bắc và 103011’ – 105002’ kinh độ Đông. Về mặt địa lý, rừng tự nhiên trên núi đất thấp của tỉnh Sơn La là phần tiếp nối kéo dài của dãy Hoàng Liên Sơn nhưng lại bị chia cắt bởi hai nhánh sông: Sông Đà ở phía bắc và Sông Mã ở phía Nam. Việc nghiên cứu lưỡng cư nói chung và ếch cây nói riêng ở Sơn La đã được tiến hành từ lâu, theo Nguyen et al. (2009), Nguyen et al. (2010) và các nghiên cứu của Phạm Văn Anh nnk (2012 - 2016) đã thống kê ở Sơn La có hơn 80 loài. Trong thời gian hai năm gần đây các nhà khoa học của Trường Đại học Tây Bắc, Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội) và Vườn thú Cologne (CHLB Đức) đã tiếp tục nghiên cứu và phát hiện các loài lưỡng cư mới cho tỉnh Sơn La. Các kết quả này đã được công bố trên tạp chí khoa học có uy tín trong và ngoài nước như: Tạp chí của Ý (Herpetology Notes, volume 10: 379-386 (2017) và Tạp chí Khoa học của Đại học Quốc gia Hà Nội (Tập 34, Số 1 (2018) 48-54). Đáng chú ý có 01 loài có tên trong Sách Đỏ Việt Nam (2007) và 01 loài có tên trong Danh lục Đỏ Thế giới (IUCN, 2020).
Trước tiên là các loài thuộc giống Rhacophorus, bao gồm Ếch cây lưng xanh (Rhacophorus dorsoviridis), Ếch cây đu boa (R. duboisi), Ếch cây phê (R. feae), Ếch cây lớn (R. maximus), Ếch cây ooc lốp (R. orlovi) và Ếch cây màng bơi đỏ (R. rhodopus). Đáng chú ý trong số này có loài Ếch cây lưng xanh rất hiếm gặp, hiện nay mới chỉ ghi nhận ở Sơn La, Lai Châu và Lào Cai, trên thế giới loài này được ghi nhận ở Trung Quốc. Loài Ếch cây phê là loài quý hiếm có tên trong Sách Đỏ Việt Nam (2007) (EN: Nguy cấp).
1. Ếch cây lưng xanh (Rhacophorus dorsoviridis)
Ếch cây lưng xanh (Rhacophorus dorsoviridis), ảnh Phạm Văn Anh
2. Ếch cây đu boa (Rhacophorus duboisi)
Ếch cây đu boa (R. duboisi), ảnh Phạm Văn Anh
3. Ếch cây phê (Rhacophorus feae)
Ếch cây phê (R. feae), ảnh Phạm Văn Anh
4. Ếch cây lớn (Rhacophorus maximus)
Ếch cây lớn (R. maximus), ảnh Phạm Văn Anh
5. Ếch cây ooc lốp (Rhacophorus orlovi)
Ếch cây ooc lốp (R. orlovi), ảnh Phạm Văn Anh
6. Ếch cây màng bơi đỏ (Rhacophorus rhodopus)
Ếch cây màng bơi đỏ (R. rhodopus), ảnh Phạm Văn Anh
7. Ếch cây sần an-bo-pan-ta (Theloderma albopunctatum)
Ếch cây sần an-bo-pan-ta (Theloderma albopunctatum), ảnh Phạm Văn Anh
8. Ếch cây sần hai màu (Theloderma bicolor)
Ếch cây sần hai màu (T. bicolor), ảnh Phạm Văn Anh
9. Ếch cây sần gô-đôn (Theloderma gordoni)
Ếch cây sần gô-đôn (T. gordoni), ảnh Phạm Văn Anh
10. Ếch cây sần gô-đôn (Theloderma lateriticum)
Ếch cây sần đỏ (T. lateriticum), ảnh Phạm Văn Anh
Tây Bắc Việt Nam là khu vực có địa hình đồi núi và cảnh quan đa dạng. Theo nhiều nghiên cứu thì khu vực này là một trong bốn trung tâm đa dạng sinh học của cả nước. Các nghiên cứu những năm gần đây của chúng tôi ở Sơn La đã phát hiện ra các loài bò sát, ếch nhái mới cho khoa học, cho Việt Nam và khu vực Tây Bắc. Điều đó chứng tỏ rằng, nguồn tài nguyên thiên của tỉnh Sơn La nói riêng và Tây Bắc nói chung là vô cùng phong phú, đa dạng và độc đáo. Chúng tôi tin rằng sẽ còn nhiều phát hiện thú vị trong tương lai, các phát hiện của chúng tôi với mong muốn đóng góp một phần nào đó cho công tác bảo tồn đa dạng sinh học.