1. Đặt vấn đề
Năm học 2015 – 2016, Trường Đại học Tây Bắc tổ chức dạy tiếng Việt cho Lưu học sinh nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào (thuộc diện tự túc). Các Lưu học sinh nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào phải tuân thủ các quy định về đào tạo trong thời gian học tiếng Việt; tuân thủ Quy chế Học sinh, sinh viên; Quy chế công tác người nước ngoài học tại Việt Nam và các quy định khác của Nhà trường…Để các em học sinh Lưu học sinh Lào thực hiện tốt nhiệm vụ của mình trong thời gian sinh sống và học tập tại Trường thì công tác chủ nhiệm lớp là một trong những nội dung quan trọng.
2. Một số kinh nghiệm về công tác chủ nhiệm Lưu học sinh Lào
2.1 Giáo viên chủ nhiệm lớp phải giới thiệu cho học sinh chương trìnhcủa môn học
(Mục tiêu môn học; mô tả vắn tắt nội dung môn học để học sinh biết chương trình học).
2.2. Những việc đã làm trong công tác chủ nhiệm lớp
a. Ở trên lớp
Bảylớp Dự bị tiếng Việt tại Trường Đại học Tây Bắc hiện nay có hơn hai trămhọc sinh với các thành phần dân tộc: Lào, Thái đen, Thái đỏ, Lự; Khơ Mú, HMông, Phù Nọi... Các em đến từ các tỉnh Bắc Lào: Bo Kẹo, Luông Nậm Thà, Hủa Phăn, Phông Xa Lì, U Đôm Xay... Các em hầu hết là con em nông dân ở các huyện của các tỉnh nói trên (có một số ít học sinh có bố mẹ là giáo viên, công an, bộ đội, buôn bán hàng tạp hóa…).
- Dạy và chủ nhiệm các lớp Lưu học sinh Lào còn có các giảng viên Lê Thị Hà, Bùi Kim Tuyến, Trần Thị Lan Anh; Hà Thị Mai Thanh; Nguyễn Trung Kiên; Lò Thị Hồng Nhung rất tận tình, gắn bó với lớp và tâm huyết với việc giảng dạy của lớp. Chúng tôi đã hội ý để đưa ra những quy định ban đầu đối với học sinh khi lên lớp như: lập hồ sơ học sinh (họ tên, ngày tháng năm sinh, quê quán, dân tộc, phòng ở, kí túc xá đang ở…) thời gian học; sắp xếp chỗ ngồi; trang phục ở trường lớp… Sửa thông tin cá nhân cho các em để các em yên tâm học tập, không lo lắng gì về hồ sơ, lí lịch (theo tôi được biết có một số em đi học tiếng Việt theo chỉ tiêu của tỉnh khác nên các em rất sợ bị sai sót, phải về nước).
- Sau một thời gian học tập, chúng tôi cho lớp làm quen với nhau và tạm thời cử ra một Ban Cán sự lâm thời để lãnh đạo, quản lí lớp học. Ban Cán sự lớp gồm: lớp trưởng, lớp phó học tập, lớp phó đời sống và cán sự bộ môn. Bên cạnh đó, chúng tôi cử các bàn trưởng để giúp đỡ các bạn cùng bàn trong việc nghe, nói, đọc, viết trên lớp.
- Hàng ngày, trong giờ học chúng tôi luyện cho học sinh có thói quen giao tiếp bằng tiếng Việt. Bản thân chúng tôi cũng tích cực học tiếng Lào để giao tiếp với các em lúc cần thiết (nhắc nhở các em về lịch học, lịch họp, lịch sinh hoạt lớp, các lệnh cơ bản trong giờ học…).
- Nắm bắt tâm tư, tình cảm của học sinh (hoàn cảnh gia đình, phong tục tập quán của nước Lào; lực học; chuyên ngành các em đã đăng kí học sau khi học tiếng …).
- Giảng viên thường xuyên đến lớp sớm hơn để kèm thêm cho các em học yếu, nhắc nhở các em trực nhật và có ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường học đường.
- Đối với các bài viết của học sinh: giáo viên chủ nhiệm lớp cố gắng chữa bài, sửa lỗi một cách tỉ mỉ và chấm điểm, phân loại kết quả…để các em kịp thời sửa chữa cũng như khích lệ học sinh.
- Sắp xếp lại chỗ ngồi của học sinh cho hợp lí, cử những em có khả năng phát âm chuẩn và viết tốt làm bàn trưởng để quản lí kết hợp kèm cặp các bạn bên cạnh mình.
b. Ở kí túc xá
- Có mối liên hệ thường xuyên và quan hệ mật thiết với các đồng chí quản lí kí túc xá và đội ngũ sinh viên tình nguyện Lào.
- Tập hợp số điện thoại của các em trong lớp để liên hệ với học sinh khi thấy các em vắng mặt trên lớp. Nắm bắt cụ thể phòng ở, kí túc xá các em đang ở để nhắc nhở các em chấp hành nội quy của kí túc đồng thời biết em nào ở cùng nhau hoặc gần nhau…để giúp đỡ nhau trong việc ôn bài và cuộc sống hàng ngày.
- Bố trí thời gian vào ngày nghỉ, chúng tôi đến kí túc xá thăm nơi ăn chốn ở và nắm bắt cách sinh hoạt tập thể của các lưu học sinh Lào.
c. Tổ chức cho học sinh tham gia các hoạt động xã hội
- Cho học sinh viết bài (dựa vào bài đọc) giới thiệu về bản thân, gia đình, về thành phố Sơn La; về Trường Đại học Tây Bắc… Mỗi tuần, tổ chức sinh hoạt lớp một lần, kịp thời nắm bắt những vấn đề nảy sinh trong cuộc sống và học tập (phòng học, kí túc xá, giáo trình, đội ngũ sinh viên tình nguyện, đội ngũ các thầy cô giáo giảng dạy; dạy các em các kĩ năng sống; kĩ năng giao tiếp bằng tiếng Việt; đeo thẻ sinh viên và mặc đồng phục khi đến lớp…)
- Chúng tôi đã cùng với Ban chủ nhiệm khoa Ngữ văn hội ý, cân nhắc trong việc đưa các em vào việc tham gia đội văn nghệ, đội bóng đá, cầu mây, bóng chuyền của khoa, của nhà trường. Đây là những dịp các em có cơ hội bộc lộ tình cảm và khả năng giao tiếp của mình.
- Mua vở tập viết, giấy kiểm tra…cho học sinh viết bài, rèn chữ cho các em, sưu tầm tranh ảnh, tư liệu, kết nối trên mạng xã hội facebook, Wechat…có liên quan đến bài học để các em tham khảo bằng trực quan sinh động. Bằng cách này, các em hứng thú học tập và nắm bài rất nhanh.
- Dạy các em các bài hát có liên quan đến bài học và tình Việt – Lào (Tình Việt – Lào; Tình Việt – Lào anh em; Quê hương; Bốn phương trời; Em yêu trường em; Hoa đẹp Chăm pa; Như có Bác Hồ trong ngày vui đại thắng…). Tranh thủ chút ít thời gian ngoài giờ hàng ngày và giờ sinh hoạt chiều thứ 7 hàng tuần, chúng tôi tổ chức cho các em hát theo các hình thức đơn ca, song ca, tam ca, tốp ca, đồng ca…Hình thức hoạt động ngoài giờ này khiến các em phấn khởi, vui vẻ, mạnh dạn và hăng hái học tập hơn.
Sau một thời gian học tiếng Việt tại Trường Đại học Tây Bắc, tôi thấy các em tiến bộ rõ rệt. Nhiều học sinh đã quen dần với môi trường sống, sống gần gũi, hòa đồng với thầy cô, bạn bè. Đặc biệt, một bộ phận học sinh tiếp thu nhanh đã đọc thông, viết thạo và đã tự đi tham quan một số điểm du lịch chủ yếu ở thành phố Sơn La như: Nhà tù Sơn La; đền Quế Lâm Ngự chế; công viên Hồ Xanh suối nước nóng Hua La; nghĩa trang Tô Hiệu…
3. Kết luận
Với tư cách vừa là giáo viên chủ nhiệm lớp vừa là giảng viên trực tiếp giảng dạy, tôi đã trình bày những kinh nghiệm của bản thân về công tác chủ nhiệm Lưu học sinh Lào. Những kinh nghiệm này mang tính cá nhân, chủ quan… tôi mạnh dạn đưa ra để chúng ta cùng trao đổi, thảo luận và cùng nhau rút kinh nghiệm và để các lớp Lưu học sinh Lào đang sinh sống, học tập tại Trường Đại học Tây Bắc ngày càng đạt được kết quả tốt hơn.