Chiều ngày 24/02/2014 tại phòng họp 4, Nhà điều hành Trường Đại học Tây Bắc đã diễn ra seminar “du lịch sinh thái và du lịch cộng đồng”.
Tham dự seminar, về phía khách mời có GS. Yoshihiko Nishimura – Cố vấn trưởng Dự án TBU-JICA. Về phía Trường Đại học Tây Bắc có TS. Đoàn Đức Lân – Phó Hiệu trưởng Nhà trường; TS. Đỗ Thúy Mùi – Phó trưởng khoa Sử Địa; Ths. Nguyễn Thị Lan Anh – Trưởng khoa Kinh tế và một số giảng viên khoa Sinh – Hóa, khoa Kinh tế.
Phát biểu khai mạc tại Hội nghị, TS. Đoàn Đức Lân gửi lời cảm ơn chân thành tới GS. Yoshihiko Nishimura, cán bộ giáo viên các đơn vị trong Nhà trường đã quan tâm tới tham dự và góp ý cho seminar trao đổi kinh nghiệm.
Ths. Hoàng Thanh Thương – Giảng viên khoa Sinh – Hóa giới thiệu định hướng “nghiên cứu du lịch sinh thái cộng đồng nhằm định hướng quy hoạch phát triển bền vững tại huyện Mộc Châu”. Báo cáo đã chỉ rõ Sơn La nói chung và huyện Mộc Châu nói riêng có tiềm năng phong phú để phát triển du lịch. Du lịch sinh thái cộng đồng là hướng nghiên cứu phù hợp với Mộc Châu vì đây là nét tinh túy của du lịch sinh thái và du lịch bền vững. Huyện Mộc Châu có tài nguyên về thắng cảnh (hang Dơi, Ngũ Động Bản Ôn, thác Dải Yếm, đồi chè, vườn hoa ôn đới...), bản sắc văn hóa dân tộc (Tết Độc Lập, ẩm thực dân tộc Thái, H’Mông...), các sản phẩm địa phương đặc sắc (chè, bánh sữa Mộc Châu, sữa bò, quả đào, mận...), khu Bảo tồn thiên nhiên Xuân Nha với địa hình chia cắt mạnh; đa dạng về các hệ sinh thái và sinh cảnh rất có giá trị về bảo tồn nguồn gen và nghiên cứu khoa học; đa dạng các loài động thực vật hoang dã vì vậy có thể coi KBT Xuân Nha là khu vực điển hình đại diện cho những đặc thù của khu hệ động thực vật hoang dã thuộc khu vực Tây Bắc.
Ths. Hoàng Thanh Thương – Giảng viên khoa Sinh – Hóa
trình bày báo cáo tại seminar
Theo thống kê, từ ngày mùng 1 đến mùng 5 Tết Giáp Ngọ 2014, Mộc Châu đã đón khoảng trên 10.000 du khách đến Mộc Châu, tăng 2 – 3 lần so với cùng kỳ năm 2013. Thời điểm này, mỗi ngày các điểm thăm quan của Mộc Châu đón được từ 1000 – 2000 du khách. Riêng ngày mùng 4 Tết, tại rừng thông Bản Áng đón khoảng 3000 khách du lịch, du lịch khu đồi chè khoảng hơn 4000 lượt khách. Khách du lịch đến đây chủ yếu là chụp ảnh, dã ngoại.
Mặc dù tiềm năng du lịch rất lớn, tăng trưởng của ngành du lịch phát triển khá, song đánh giá chung của các chuyên gia trong lĩnh vực này cho rằng, phát triển du lịch Sơn La nói chung và Mộc Châu chưa tương xứng với tiềm năng.
Còn rất nhiều vấn nạn đặt ra đối với du lịch sinh thái tại Mộc Châu cần giải quyết nhằm đạt mục tiêu phát triển bền vững: ô nhiễm môi trường do khách du lịch xả rác bừa bãi, người dân chặt phá rừng đốt nương làm rẫy, cơ sở vật chất và dịch vụ còn nghèo nàn, nhận thức và cách làm du lịch chưa theo kịp với xu thế mới, phương thức hoạt động chưa đầu tư bài bản...
Vì vậy, nghiên cứu phát triển du lịch sinh thái cộng đồng nhằm mục tiêu phát triển bền vững là một hướng nghiên cứu phù hợp, có ý nghĩa khoa học và thực tiễn.
GS. Yoshihiko Nishimura đã có nhiều góp ý và chia sẻ kinh nghiệm với mong muốn giúp định hướng nghiên cứu triển khai có hiệu quả. GS. Nishimura chia sẻ: phát triển du lịch tại Mộc Châu cũng có nhiều điểm tương đồng với mục tiêu góp phần phát triển nông thôn vùng Tây Bắc. Phát triển du lịch với mục đích kinh tế là một trong ba hợp phần của kinh tế là công nghiệp – nông nghiệp và dịch vụ. Muốn nghiên cứu đạt kết quả cao phải cân nhắc đối tượng du khách chúng ta hướng đến cụ thể là đối tượng nào, sản phẩm ta cung cấp cho du khách là gì. Ngoài những thế mạnh hiện có, để phát triển du lịch sinh thái cộng đồng tại Mộc Châu có thể kết hợp mô hình “du lịch xanh”; triển khai dịch vụ du lịch đám cưới (gói dịch vụ bao gồm du lịch kết hợp chụp ảnh cưới, tổ chức đám cưới kết hợp nghỉ dưỡng và hưởng tuần trăng mật); chuẩn bị điều kiện cơ sở vật chất và dịch vụ thu hút các cơ quan – tổ chức tổ chức các buổi hội thảo, hội nghị khách hàng; thu hút các đội hoặc nhóm vận động viên đến Mộc Châu để luyện tập hoặc huấn luyện các môn thể thao; du lịch nghỉ dưỡng kết hợp tìm hiểu thiên nhiên hoặc phục vụ mục đích nghiên cứu khoa học tại khu Bảo tồn thiên nhiên Xuân Nha...
Tiếp cận vấn đề trên phương diện kinh tế học, Ths. NCS Đặng Trung Kiên giới thiệu về hướng nghiên cứu mình đang thực hiện “nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn tỉnh Sơn La”. Đề tài sẽ góp phần xác định và đánh giá mức độ tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn tỉnh Sơn La, đề xuất mô hình phát triển du lịch gắn với cộng đồng người dân nhằm khai thác hiệu quả lợi thế sẵn có.
NCS Đặng Trung Kiên và Hoàng Xuân Trọng trình bày định hướng nghiên cứu
Ths. NCS Hoàng Xuân Trọng giới thiệu “giải pháp Marketing địa phương nhằm phát triển du lịch bền vững tại tỉnh Sơn La”. Trên cơ sở khảo sát và đánh giá thực trạng du lịch Sơn La cần xây dựng được Bộ tiêu chí đánh giá phát triển du lịch bền vững theo quan điểm marketing địa phương: rõ ràng, cụ thể, có thể đo lường được, chấm điểm được.
Cả 2 NCS đều gặp một số vướng mắc trong quá trình thực hiện: chưa tìm được tài liệu tham khảo nước ngoài về cách thức, tiêu chuẩn đo lường thế nào là phát triển du lịch bền vững; chưa có kinh nghiệm xây dựng thang đo, thước đo của các tiêu chí đó; nguồn tài liệu liên quan tới du lịch cộng đồng trên thế giới và Việt Nam còn hạn chế...
GS. Nishimura góp ý cho định hướng của 2 NCS như sau: nên làm rõ mức độ phát triển du lịch của Sơn La đang ở cấp độ nào, nên có giải pháp để phát triển du lịch từ điểm khởi đầu chưa từng có du lịch tại khu vực nghiên cứu hay chúng ta sẽ dựa trên cơ sở đã từng làm du lịch để phát triển thêm cho hiệu quả và bền vững; nguồn tài liệu tham khảo ngoài các sách, tạp chí có thể tìm trên mạng internet, tham khảo mô hình thành công của các nước khác như Singapore, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản...
Đóng góp chung cho cả 3 dự án, GS.Nishimura nhấn mạnh: muốn làm du lịch cộng đồng theo định hướng phát triển bền vững thành công cần quan tâm giải quyết tốt các vấn đề cốt lõi:
Làm thế nào để du khách di chuyển tới điểm du lịch (đầu tư tốt hệ thống hạ tầng giao thông).
Chuẩn bị cơ sở vật chất; khách sạn; nhà hàng; khu mua sắm; vui chơi giải trí sao cho đa dạng, tiện nghi.
Đảm bảo an ninh, an toàn cho du khách.
Phát triển du lịch nhưng phải gắn với bảo vệ môi trường.
Đào tạo nguồn nhân lực làm du lịch (đội ngũ phục vụ, hướng dẫn viên du lịch cần chuyên nghiệp, có hiểu biết sâu và rộng).
Để phát triển du lịch cộng đồng khu vực Tây Bắc bền vững có thể kết hợp nhiều lĩnh vực: Kinh tế (xây dựng và vận dụng bộ tiêu chí đánh giá về du lịch; triển khai các mô hình phát triển du lịch gắn với cộng đồng...), Địa lý (phân tích, đánh giá thực trạng và tiềm năng tự nhiên: tài nguyên (tài nguyên du lịch), điều kiện kinh tế - xã hội cho phát triển du lịch cộng đồng ở vùng Tây Bắc; bản đồ du lịch vùng Tây Bắc hoặc bản đồ du lịch tại các thắng cảnh...), Sinh học (kiểm kê, đánh giá đa dạng sinh học; xây dựng chương trình du lịch xanh, mô hình du lịch trải nghiệm...), Nông – Lâm nghiệp (cải tạo, nhân giống, nâng cao năng suất cây trồng bản địa...).
Kết thúc buổi seminar, thay mặt Nhà trường, TS. Đoàn Đức Lân gửi lời cảm ơn tới GS đã quan tâm và chia sẻ kinh nghiệm nghiên cứu; mong GS sẽ tiếp tục ủng hộ, chia sẻ thông tin về các chương trình hội nghị, hội thảo tập huấn giúp các giảng viên nhà trường được tiếp cận và thực hiện các ý tưởng hoặc chủ điểm nghiên cứu; cảm ơn các cán bộ, giảng viên đã chia sẻ, trao đổi kinh nghiệm để hỗ trợ công tác nghiên cứu khoa học trong toàn trường ngày càng phát triển. Các thành viên tham gia rất cảm ơn sự quan tâm của lãnh đạo Nhà trường cũng như các ý kiến đóng góp của GS. Nishimura. Mong rằng với những định hướng toàn diện và sâu sắc sẽ góp phần giúp đề tài triển khai thành công./.