Xã hội càng phát triển, các ngành nghề lại càng đa dạng, phong phú. Rất nhiều ngành, nghề đã có riêng ngày lễ kỉ niệm để những người con của ngành, nghề ấy được tôn vinh, ngợi ca truyền thống của nghề mình. Song, có thể nói rằng, không có ngành, nghề nào lại dành được sự quan tâm đặc biệt của toàn xã hội, được xưng tụng, tán dương bởi lớp lớp các thế hệ học trò như nghề trồng người. Đúng như lời cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã nói: “Nghề dạy học là nghề cao quý nhất trong những nghề cao quý”. Cái nghề cao quý ấy đã có một lịch sử hình thành khá đặc biệt, vừa có tính chất quốc tế, vừa có tính chất dân tộc; vừa mang đặc trưng của ngành giáo dục nhưng cũng là ngày hội của toàn dân.
Trên thế giới, ngày truyền thống của nghề dạy học đã được hình thành từ thế kỉ trước, với nhiều dấu mốc lịch sử quan trọng. Tháng 7 năm 1946, tổ chức Quốc tế các nhà giáo tiến bộ được thành lập ở Paris đã lấy tên là FISE (Fédertion International Syndicale des Enseignants - Liên hiệp quốc tế các công đoàn giáo dục). Nǎm 1949, tại Hội nghị Vacsxava, tổ chức FISE đã xây dựng một bản Hiến chương các nhà giáo gồm 15 chương với nội dung chủ yếu là đấu tranh chống nền giáo dục tư sản, phong kiến, xây dựng nền giáo dục tiến bộ, bảo vệ những quyền lợi vật chất và tinh thần chính đáng của nghề dạy học và nhà giáo, đề cao trách nhiệm và vị trí của nghề dạy học và nhà giáo.
Ở Việt Nam, ngày 22 tháng 7 năm 1951, Công đoàn Giáo dục Việt Nam được thành lập. Là tổ chức tiến bộ và thức thời, trong những nǎm kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, Công đoàn Giáo dục Việt Nam đã thắt chặt mối quan hệ với FISE để tranh thủ sự đồng tình ủng hộ của giáo giới trên toàn thế giới đối với cuộc kháng chiến chính nghĩa của nhân dân ta, đồng thời giới thiệu những thành tích của nền giáo dục cách mạng với bạn bè thế giới. Sau khi một thời gian ngắn, Công đoàn Giáo dục Việt Nam đã được kết nạp làm thành viên của FISE và được mời dự Hội nghị của FISE ở Vienne (thủ đô nước Áo) vào mùa xuân nǎm 1953.
Từ ngày 26 đến ngày 30 tháng 8 năm 1957, tại Thủ đô Vacxava, Công đoàn Giáo dục Việt Nam cùng tổ chức giáo dục của 57 nước đã thống nhất lấy lấy ngày 20 tháng 11 năm 1958 là Ngày Quốc tế hiến chương các nhà giáo.
Năm 1958, Ngày Quốc tế hiến chương các nhà giáo lần đầu tiên được tổ chức trên toàn miền Bắc nước ta. Những nǎm sau đó, lễ kỉ niệm được tổ chức ở các vùng giải phóng ở miền Nam. Hằng nǎm, vào dịp kỉ niệm này, cơ quan Tiểu ban Giáo dục thường xuất bản, phát hành một số Tập san đặc biệt để cổ vũ tinh thần đấu tranh của giáo giới trong vùng tạm chiếm và động viên tinh thần chịu đựng gian khổ của anh chị em, giáo viên kháng chiến.
Sau ngày đất nước được thống nhất, giáo giới Việt Nam luôn đoàn kết, nhất trí xây dựng nền giáo dục theo đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Quyết định của Hội đồng Bộ trưởng lấy ngày 20 tháng 11 là Ngày Nhà giáo Việt Nam (Ảnh: vietnamnet.vn)
Thể theo nguyện vọng của các thế hệ nhà giáo, ngành giáo dục đã đề nghị và được Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) quyết định lấy ngày 20 tháng 11 hằng năm làm Ngày Nhà giáo Việt Nam (Quyết định số 167-HĐBT ngày 28 tháng 9 năm 1982 do Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Nguyên Giáp kí). Nội dung quyết định có những điều khoản sau:
Điều 1: Từ nay hằng nǎm sẽ lấy ngày 20 tháng 11 là Ngày Nhà giáo Việt Nam
Điều 2: Để ngày 20 tháng 11 có ý nghĩa thiết thực, hằng nǎm từ tháng 10 các cấp chính quyền và toàn thể cần họp để xem xét tình hình công tác và hoạt động của đội ngũ giáo viên ở địa phương mình, kiểm điểm những việc đã làm và đề ra những việc cần tiếp tục làm nhằm động viên đội ngũ giáo viên phát huy truyền thống tốt đẹp của giáo giới Việt Nam, rèn luyện phẩm chất và nǎng lực, làm gương sáng cho học sinh noi theo. Về phía giáo viên, cần có những hoạt động phong phú nhằm nâng cao nhận thức về vinh dự và trách nhiệm của người giáo viên trong xã hội nước ta ngày nay, từ đó mà ra sức phấn đấu làm tốt nhiệm vụ cao cả của mình.
Điều 3: Việc tổ chức ngày 20 tháng 11 hằng nǎm do Uỷ ban Nhân dân và Hội đồng các cấp chủ trì, có sự phối hợp các ngành giáo dục và các đoàn thể nhân dân. Các cấp các ngành cần phân công cán bộ lãnh đạo đi thǎm hỏi giáo viên, tổ chức các cuộc gặp mặt thân mật với giáo viên, nhân dịp này có thể tổ chức khen thưởng các giáo viên có thành tích.
Việc tổ chức Ngày Nhà giáo Việt Nam cần được tiến hành trọng thể và thiết thực, tránh hình thức phô trương gây phiền hà cho học sinh và cha mẹ học sinh.
Điều 4: Trong ngày 20 tháng 11, các trường có thể sắp xếp lại việc học tập và giảng dạy để giáo viên được nghỉ và tham gia các sinh hoạt của trường và địa phương.
Có thể thấy rằng, xuất phát từ một nhiệm vụ quốc tế, ngày 20 tháng 11 đã trở thành ngày hội truyền thống của Nhà giáo Việt Nam. Những kĩ sư tâm hồn - những người đã viết nên trang sử vàng truyền thống của ngành giáo dục đang có mặt ở khắp nơi trên dải đất hình chữ S, vẫn miệt mài ngày đêm bên trang giáo án, ươm trồng lên bao mầm xanh cho đời. Để trang sử vàng truyền thống của nghề trồng người mỗi ngày lại được dầy lên, dài thêm, đội ngũ các thế hệ nhà giáo Việt Nam đã sáng tạo không ngừng nghỉ, bồi đắp tình yêu nghề và truyền cảm hứng đến lớp lớp thế hệ học trò để mãi xứng đáng với những đặc ân mà Đảng, Nhà nước và toàn xã hội đã dành cho.